Veritabanı Nedir?
Veritabanı, bilgisayar sistemlerinde kullanılmak üzere hazırlanmış, elektronik olarak yapılandırılan, veri ya da bilgiden oluşturulmuş düzenli bir yapıdır. Bilgisayarların bir koleksiyonu ya da kütüphanesi gibi kabul edilir. İstenilen anda erişebilmek adına işlenebilir duruma getirilmiş bilgi ortamıdır.
Veritabanlarını yönetebilmek farklı sistemler üzerinden mümkündür. Veritabanı yönetebilen sistemlere “Database Management System” (DBMS) denir. DBMS içinde verilere erişme, değiştirme, ekleme, kontrol etme, organize etme, silme gibi işlemleri yapabilecek sorgulama metotları geliştirilmiştir. Bu sorgu sistemleri sayesinde veritabanı üzerinde tüm işlemler yapılabilir. Bir komut sistemi bulunur.
SQL Nedir?
SQL, verileri oluşturmak ve oluşturulan verileri yönetmek için kullanılan bir veritabanı yönetim sistemidir. SQL, aslında başlı başına bir programlama dili değildir. Yalnızca veritabanı üzerinde kullanılır. Mevcut veritabanını manipüle etmeye yarar.
SQL Ne İşe Yarar?
SQL, veritabanları üzerinde işlem yapmayı sağlayan, söz ve komut dizilerinden oluşan bir dildir. SQL sayesinde veritabanı içindeki tablolara veriler yazılabilir, veriler silinebilir, değiştirilebilir ya da listelenebilir. Veritabanları üzerinde yapılabilecek tüm işlemler için SQL dili kullanılır. SQL ile verileri yönetebildiğiniz gibi, baştan tasarlayabilirsiniz de. Veritabanı üzerinde imkanları oldukça çeşitlidir.
İlişkisel Veritabanı (Relational Database) tablolar ve bu tablolar arasındaki ilişkilere dayalı veritabanı modeli demektir. SQL, bu tip veritabanları üzerinde işlem yapabilir.
Bir veritabanındaki verilerin, belirli kriterler doğrultusunda çağırılmasına “Sorgu” ismi verilir. SQL sistemleri, veritabanları üzerinde sorgular çalıştırarak bir takım raporlar ve çıktılar oluşturmayı sağlar. Dağınık olarak bir veritabanı altında toplanmış veri, bu sayede ihtiyaç duyduğunda derlenip toparlanır ve kullanıcıya sunulur.
Veritabanı Tarihi
Veritabanları günümüzde neredeyse her alanda kendine bir kullanım imkanı bulmuşken, bunun başlangıcı Doğrudan Erişimli Disklerin var olmasıyla ilgilidir.
Daha önceki sistemlerde veriler, manyetik bantlar üzerinden bir sıra ile tutulmaktaydı. Veriye ulaşmak için manyetik bant üzerindeki doğru alanın okunması gerekiyordu. Bu sebeple veritabanı gibi birden çok kategoride bilginin, bir düzen içinde saklanabildiği bir yapının bu şekilde çalıştırılabilmesi mümkün olmamaktaydı.
1960’ların başından sonra kullanımı yaygınlaşan ve günümüzde kullandığımız disk yapılarına benzeyen Doğrudan Erişimli Diskler sayesinde veriler, diskin üzerinde karmaşık düzende yazılabilmekte ve erişim ihtiyacı olduğunda yine doğrudan erişilebilmekteydi. Bu doğrudan erişim imkanı sayesinde verilerin düzenli bir şekilde kaydedilmesinin ve gerektiğinde yine bu kayıtlara erişilerek gösterilebilmesinin imkanı sağlanmış oldu.
1960’ların başında “Navigational Database” kavramı ile başlanan veritabanı yönetim sistemleri, 1970’lerde “Relational Database” ve sonrasında daha komple bir çözüm için entegre yaklaşıma yöneldi. 70’lerin sonunda SQL veritabanı yönetim sisteminin ortaya çıkmasıyla birlikte günümüzdeki haline gelene kadar geliştirme süresi devam etti.
En Çok Kullanılan Veritabanları
Günümüzde pek çok veritabanı ürünü aktif olarak kullanılmaktadır. Bu veritabanları arasında büyük ölçekli verileri yönetebilen özel uygulamalar olduğu gibi, herkesin ücretsiz olarak erişebildiği, kurulumu ve kullanımı oldukça kolay olan veritabanları da bulunur.
Günümüzde en yaygın kullanılan veritabanı sistemi MySQL’dir. Arka planda bir veritabanına ihtiyaç duyan web projeleri için hızlı ve kolayca devreye alınabilmesi sebebiyle sıklıkla tercih edilir. Kod yapısı anlaşılabilir ve öğrenmeye istekli insanlar için öğrenilmesi kolaydır.
MySQL dışında, çok sık kullanılan diğer bir veritabanı sistemi de Microsoft SQL veritabanı sistemidir. Genellikle orta ve büyük ölçekli işletmelerde, işletmeye ait verileri saklamak için tercih edilir. Tabi ki web projelerinde ya da veritabanına ihtiyaç duyulan diğer projelerde de kullanılabilmektedir.
Bir diğer sık kullanılan veritabanı sistemi de Oracle veritabanıdır. Değerli verinin barındırıldığı ve özellikle kritik iş uygulamaları için kullanılan oldukça performanslı ve güvenli bir veritabanıdır.
Yine bankacılık sektörü gibi çok yüksek sayıda işlemin aynı anda yapıldığı sistemlerde, finansal ihtiyaçlara cevap vermek için IBM DB2 veritabanı kullanılır. IBM DB2 çok yüksek iş yüklerine cevap verebilmek için dizayn edilmiştir ve bu açıdan diğer veritabanlarından işlem hacmi kapasitesi açısından farklılık gösterir.
Bunların dışında SQLite, PostgreSQL, Informix, BerkeleyDB, Interbase, Microsoft Access gibi farklı veritabanı sistemleri de bulunur.
Veritabanı Yönetiminde Neler Önemli?
Bir veritabanı, verilerin düzgün ve tertipli bir şekilde düzenlenmesinden oluşur. Bu sebeple öncelikli olarak verilerin doğru olarak elde edilebilmesi ve gerçek verilerin olması gerekir. Yapılan sorgularda dönen sonuçların doğru ve tutarlı olması, doğrudan verilerin kendisine bağlıdır.
Veritabanı tabloları ve yapısı hazırlanırken de yapılan işlemlere uygun bir dizayn modeli uygulanmalıdır. Bu sayede yapılan sorgularda ve diğer veritabanı işlemlerinde verilerin işlenmesi ve sorguların gerçekleşmesi daha hızlı ve sağlıklı olacaktır.
Veritabanı tercih ederken, veritabanının hizmet edeceği ortamın gerekleri ve yapının boyutu da göz önünde bulundurulmalıdır. Küçük ve orta ölçekli işletmelerde Linux işletim sistemi ile birlikte açık kaynak kodlu bir veritabanı yönetimi yoluna gidilebilir. Fakat daha büyük ve kurumsal yapılarda ücretli yazılımlara yönelmek daha sağlıklı olacaktır. Ücretli yazılımlarda profesyonel destek, güncelleme ve bakım seçenekleri olduğu gibi bir çoğu tasarım açısından daha yüksek yüklerde çalışmak üzere üretilmiştir.
Son olarak veritabanlarının yedekli bir yapıda çalışması oldukça önemlidir. Olası felaket kurtarma durumunda veritabanın bir yedeği olması gerekir. Veritabanları yedekli çalışabileceği gibi “Failover Clustering” ismi verilen yöntemle de çalıştırılabilir. Failover Clustering sistemlerinde, veritabanı işlemlerini yapan bir sunucu herhangi bir sebeple devre dışı kalsa dahi, Failover kapsamında çalışan diğer sunucu kesintisiz şekilde veritabanı işlemlerini yapmaya devam edecektir.
Veritabanı Türleri
Veritabanları temelde aynı işlevi görseler de, yapısal açıdan birbirlerinden farklı olabilmektedir. Kullanım alanlarına ve ihtiyaçlara göre, bu farklı yapıdaki veritabanı türlerinden bir tanesi üzerinden çalışılabilir.
İlişkisel Veritabanı
İlişkisel veritabanlarında veriler birden çok tabloda depolanır. Tablolar, satır ve sütunlardan oluşur. Microsoft SQL Server, Oracle DB, MySQL gibi örnekleri bulunur.
NoSQL Veritabanı
Birincil veri iletişimi için SQL kullanmayan veritabanlarını içeren kategoridir. İlişkisel olmayan veritabanı olarak da kabul edilir.
Bulut Veritabanı
Bir veritabanı sistemi olmaktan ziyade, Bulut teknolojisine ait bir altyapıda çalışmak üzere tasarlanmış herhangi bir veritabanıdır. Microsoft Azure SQL, Amazon RDS gibi örnekleri bulunur.
Sütunlu Veritabanları
Verileri depolamak için satırlar olmadan, yalnızca sütunları kullanan veritabanlarına denir. Özellikle analitik sorguları işlemek açısından benzerlerine göre
Geniş Sütun Veritabanları
Çok büyük boyutlarda veriyi, gerçek zamanlı işleyebilmek için tasarlanan veritabanıdır. Veriler satırlar ve sütunlar yerine, sütun ailelerinde depolanır.
Nesneye Yönelik Veritabanları
Nesne yönelimli bir veritabanı, nesne yönelimlerini programlaya dayanır. Veriler ve tüm öznitelikler bir nesne olarak birbirine bağlanır. OODBMS denilir. Bu veritabanları C++ ve Java gibi nesne yönelimli programlama dilleriyle iyi çalışır.
Key-Value Veritabanları
NoSQL veritabanlarının en basit türlerinden biridir. Veriler, her biri iki veri öğesinden oluşan bir anahtar/değer çiftleri grubu olarak kaydedilir. Anahtar/Değer deposu olarak da isimlendirilir. Yüksek hacimli trafiği yönetebilme yeteneği vardır. Bu sebeple çok oyunculu çevrimiçi oyunlarda ve yine büyük e-ticaret sitelerinin sepet uygulamalarında ve API üzerinden erişilen servislerde tercih edildiği görülür. Api nedir konusunda hazırladığımı makalemizi inceleyebilirsiniz.
Hiyerarşik Veritabanları
Verileri depolamak için bir alt kırılım modeli kullanır. Bir soy ağacına benzer. Windows Kayıt Defteri (Regedit) buna örnektir.
Grafik Veritabanları
İlişkisel grafiklerle gösterilen bir NoSQL veritabanı türüdür. Bilgiler bir grafik biçiminde saklanır. Verileri, birimler ve birimler arasındaki ilişkilere göre depolar.
Veritabanı Yazılımı Nedir?
Veritabanı yazılımı, herhangi bir veritabanı üzerinde dosya ve kayıt oluşturmak, veri girişini, veri güncellemeyi, veri düzenlemeyi ve raporlamayı kolaylaştırmak adına üretilmiş yazılımdır.
Veritabanı yazılımları ile veritabanı üzerindeki hemen hemen tüm işlemleri yapabilmeyi sağlar. Aynı zamanda kullanıcıların veritabanı üzerindeki işlemleri kolayca yapmasını sağlar. Geliştirdikleri standartlar sayesinde işleyişe bir düzen getirir.
MySQL, Microsoft SQL Server, Oracle Database veritabanı yazılımlarına başlıca örneklerdir.
cPanel SQL Yedek Alma Adımları
cPanel içerisinde veritabanı işlemlerinizi yönetmeye yarayan bazı araçlar bulunur. Bu araçlar sayesinde veritabanı ile ilgili işlemlerinizi yapabilirsiniz. WordPress veritabanı bağlantı hatası çözümü yine cPanel içerisindeki Veritabanları sayfasından giderilmektedir.
MySQL veritabanları üzerinde çalışmak için en önemli araçlardan biri phpMyAdmin’dir. Bu araç sayesinde veritabanı üzerinde bir çok işlemi yapabilirsiniz. Veritabanı yedekleme de yine bu alan üzerinden yapılır. cPanel içerisinden phpMyAdmin’e ulaştıktan sonra veritabanınızı seçmeli ve sonrasında “Export/Dışa Aktar” butonuna basmalısınız. Bu sayede mevcut veritabanınızın bir tam yedeğini almış olursunuz. Daha sonra bu veritabanını yine phpMyAdmin içerisindeki “Import/İçe Aktar” seçeneği ile geri yükleyebilirsiniz.
