İşletim Sistemi, bir bilgisayarın donanımlarının çalışabilmesi, yönetilebilmesi ve farklı yazılımların kullanımı yapılabilmesi için kullanılan bir yazılımdır. İşletim sistemleri, bilgisayar içinde ve bilgisayara bağlı olan donanımlar ile, yazılımlar arasındaki iletişimi sağlamaktadır. Günümüzde en çok tercih edilen yazılımlardan birisi Linux ve bir diğeri ise Windows işletim sistemleridir. Bu içeriğimiz de Linux işletim sistemi hakkında bilgiler ve windows ile linux işletim sistemi arasındaki farklılıkları öğreneceğiz.
Linux Nedir?
Linux, açık kaynak kodlu bir işletim sistemidir. Açık kaynak kodlu olması nedeniyle serbest bir şekilde yazılımcılar tarafından geliştirilebilir ve dağıtılabilir. Linux işletim sistemleri çoğunlukla bilişim uzmanları tarafından tercih edilmektedir. Linux işletim sistemleri tamamen ücretsiz olarak sunulmaktadır ve kullanım yapmak isteyen herkes tarafından kullanılabilir.
Linux İşletim Sistemi Özellikleri
Linux işletim sistemlerinin en güzel özelliği açık kaynak kodlu olmasıdır. Açık kaynak kodlu olması sayesinde herkes tarafından geliştirilebilmektedir. Bir diğer en güzel özelliği ise tamamen ücretsiz olmasıdır. Linux’ un ücretsiz olması, içerisindeki kullanılacak olan programlarında ücretsiz olarak kullanılmasını sağlamaktadır. Linux işletim sistemi, sistem hatalarına karşı oldukça dayanıklı bir işletim sistemi yazılımıdır.
Sistem hatalarına karşı dayanıklılığı sayesinde kolay kolay işletim sistemi çökme sorunları ile karşılaşmazsınız. Bu nedenle kullanıcıların Linux işletim sistemini tercih etme sebeplerinden bir tanesi de Linux işletim sisteminin dayanıklı olmasıdır. Linux işletim sistemi kullanan bir kullanıcı farklı farklı bir kaç programı aynı anda kullanmak istediğinde bile Linux, sorunsuz bir şekilde çökme sorunu yaşamadan aynı açılan programları kullanmanıza imkan sağlamaktadır.
Linux İşletim Sisteminin Diğer İşletim Sistemlerinden Farkı Nedir?
Windows, MAC OS ve IOS gibi Linux da bir işletim sistemidir. Diğer işletim sistemlerinde olduğu gibi Linux da grafik arayüzüne sahip özelliği bulunmaktadır. Ancak Linux’ u diğer işletim sistemlerinden ayıran bir özelliği açık kaynak kodlu ve tamamen ücretsiz olmasıdır. Yani yazılım geliştiricileri veya yazılım bilgisi olan herkes tarafından kullandıkları Linux işletim sistemini geliştirebilirler.
Linux işletim sistemi, farklı yazılım seçenekleri içeren bir dağıtım listesi bulunmaktadır. Dağıtım listesi, her kullanıcıya uygun bir farklı versiyon olduğu anlamına gelmektedir.
Windows ile Linux İşletim Sisteminin Farkları
Windows, genel olarak kişisel masaüstü bilgisayarlar için Microsoft tarafından geliştrilen bir işletim sistemidir. Windows işletim sisteminin ilk sürümü 1985 yılının sonlarında Windows 1.0 olarak piyasaya çıkartılmıştır. Windows Javascript, Visual Basic ve C programlama dilleri ile geliştirilen bir işletim sistemidir ve kapalı kod işletim sistemidir. Yani Windows işletim sistemi sadece Microsoft tarafından geliştirilebilmektedir. Aynı zaman da Windows, ücretli olarak satılmaktadır ve ücretsiz kullanımı yapılmamaktadır.
Linux, 1991 yılında geliştirilmiş UNIX tabanlı bir işletim sistemidir. Tamamen açık kaynak kodlu olması ile birlikte ücretsiz olarak kullanımı yapılabilmektedir. Açık kaynak ve ücretsiz olması ile birlikte kullanıcılar tarafından geliştirilebilir ve değiştirilebilmektedir. Linux işletim sistemleri genel olarak sunucu amaçlı kullanımı yapılmaktadır. İnternet üzerinde yer alan web sitelerinin yarısından fazlası Linux sunucularında barındırılmaktadır.Linux günlük kullanımları için bir grafik arayüzü ile çalışır. Sunucu olarak kullanılması durumunda ise bir DOS (Siyah ekran) ekranında çalışmaktadır.
Aşağıda Windows ile Linux işletim sistemi arasında gözle görülebilen farklılıklara yer verilmiştir.
- Linux işletim sistemi açık kaynak kodlu bir işletim sistemidir. Windows işletim sistemleri ise, Kapalı kaynak bir işletim sistemidir.
- Linux işletim sistemi ücretsiz olarak kullanılabilirken, Windows işletim sistemi ücretli olarak kullanım yapılabilmektedir.
- Linux işletim sistemleri’nde kaynak koda erişebilir, düzenleme ve geliştirme işlemleri yapılabilmektedir. Windows işletim sisteminde ne yazık ki bu şekilde bir işlem yapamazsınız. Windows işletim sistemi sadece Microsoft tarafından geliştirilebilmektedir.
- Linux işletim sistemi güvenlik amacıyla kurumsal kuruluşlar tarafından (Google, Facebook, Twitter vb.) kullanımı yapılmaktadır. Windows ise genel olarak oyuncular, ev ve iş kullanıcıları tarafından kullanımı yapılmaktadır.
Linux İşletim Sistemi Hangi Projelerde Kullanılır?
Linux işletim sistemi bir çok farklı projelerde kullanım yapılabilmesi için yazılım geliştiricileri tarafından özel bir şekilde geliştirilmektedir. Linux işletim sistemi kullanılarak yazılım geliştiricileri, işletim sisteminin birden fazla işlemcili cihazlarda sorunsuz ve düzenli olarak çalışabilmesini sağlamaktadır. Linux işletim sistemi fraktal yaratma veya Grafiksel veri analizi gibi projelerden kullanılmaktadır.
Linux İşletim Sistemi Kullanım Amaçları Nelerdir?
Linux işletim sistemi, ücretsiz ve açık kaynak kodlu olması ile birlikte yazılım geliştiricileri tarafından en çok tercih edilen işletim sistemlerinden birisidir. Linux işletim sistemi ev ve iş kullanıcıları için grafik arayüz sunarken sunucu amaçlı kullanan kurumsal şirketler için de DOS ekranı ile kullanım yapmalarına izin vermektedir. Ayrıca Linux işletim sistemi Hosting firmaları tarafından Linux hosting paketi olarak da müşterilerini sunulmaktadır.
İnternet Sunucusu
Linux işletim sistemi, TCP/IP desteği ile birlikte gelmektedir. Bu sayese TCP/IP desteği olan bilgisayarlarda hem sunucu olarak hemde istemci olarak kullanım yapılabilmektedir. Kolay kurulum, düşük maliyet ve yeni çıkan servislerle kolay uyumluluk sağlaması sayesinde İnternet Sunucularında kullanım yapılabilmektedir.
Otomotiv Sektörü
Ford, Land Rover, Nissan, Jaguar, Toyota ve Mitsubishi gibi büyük otomativ üreticileri tarafından araçlarında bulunan dijital sistemlerinde Linux işletim sistemi kullanılmaktadır.
Ev ve İş yeri
Ev ve iş yerlerinde Linux işletim sistemi kullanımı yaklaşık yüzde 5 gibi bir pazar payına sahiptir. Linux işletim sistemi genel olarak yazılım geliştiricileri ve bilgisayar uzmanları tarafından tercih edilmektedir.
En Popüler Linux Dağıtımları
Linux işletim sistemi bir çekirdek yazılımıdır. Linux, tek başına bir işletim sistemi olarak kullanımı yapılamamaktadır. Linux işletim sistemi kullanımı yapılabilmesi için bir Linux dağıtımı kullanılması gerekmektedir. Dağıtım, Linux çekirdeğinin üzerine eklemeler yapılarak oluşturulan ve kullanılabilir yaz yazılımlara verilen bir isimdir. Linux işletim sistemi kullanılabilmesi için bu dağıtımların kurulumu yapılması gerekmektedir.
Aşağıda en çok tercih edilen Linux dağıtımlarına yer verilmiştir.
Ubuntu :
Şüphesiz ki Ubuntu, en çok tercih edilen Linux dağıtımıdır. Ubuntu, bir çok ev ve iş bilgisayarında kullanımı yapılmaktadır. Kullanıcı arayüzünün basitliği sayesinde bir kaç kurcalama ile Ubuntu masaüstü görünümünü istediğiniz gereksinimlere göre düzenleme yaparak özelleştirebilirsiniz.
Linux Mint :
Linux Mint, masaüstü görünümü Windows XP’ ye oldukça yakınlığı ile bilinmektedir. Windows XP kullanan bir kullanıcı Linux Mint’ e geçiş yaptığında kullanıcılar, kısa bir uyum sorunu yaşadıktan sonra çok rahat bir şekilde Linux Mint’ i kullanabilmektedir. Linux Mint’ in dağıtımı Ubuntu’ya dayanmaktadır. Bu nedenle Ubuntu içerisinde mevcut tüm uygulamalar, Linux Mint içerisinde de bulunmaktadır.
MX Linux :
En popüler Linux dağıtımlarından bir diğeri MX Linux’dur. Masaüstü ortamı Xfce ve Debian’ a dayanmaktadır. Ayrıca Windows veya MAC kullanan kullanıcıların geçişlerinde kolaylık sağlayacak bir çok GUI aracıyla birlikte gelmektedir.
Fedora :
Fedora, Red Hat tarafından finanse edilmektedir ve Fedora Project tarafından geliştirilen bir diğer Linux dağıtımıdır. İlk çıktığı zamandan bu yana kullanım yapan kullanıcılar tarafından Fedora oldukça çok sevilen bir dağıtımdır.Fedora, masaüstü kullanımı için Gnome’ u kullanması ile birlikte paket yöneticisi olarak da RPM kullanmaktadır.
Elemantary OS :
Elemantary OS, daha çok Mac OS’ benzerliği ile bilinmektedir. Özelleştirilebilmesi sayesinde Elemantary OS kullanıcıları tarafından oldukça çok sevilen bir dağıtımdır. Pantheon masaüstü ortamını kullanıcın Elamantary OS, paket yöneticisi olarak DPKG kullanmaktadır.
Debian :
Debian, hızlı ve kararlılığı ile ön plana çıkan bir Linux dağıtımıdır. Linux dağıtımları arasında en eskiler arasında yer almaktadır.Debian ilk kez 1993 yılında geliştirilmeye başlanılmıştır.Ev, iş ve sunucu amacıyla kullanılabilen ve tercih edilen bir Linux dağıtımıdır. Debian paket yöneticisi olaran DPKG’ yı kullanırken, masaüstü ortamında GNOME’ u kullanmaktadır.Debian dağıtımı her daim özgür kalacağını kullanıcılarına taahhüt etmektedir.
Linux Nasıl İndirilir ve Kurulur?
Bu makalemizde Linux dağıtımı olan Ubuntu için kurulum adımları hakkında bilgi verilecektir. Aşağıda Ubuntu 18.04 LTS sürümü ile ilgili kurulum bilgilerine yer verilmiştir.
Adım 1 :
Ubuntu 18.04 LTS kurulumu için ilk olarak https://ubuntu.com/download/server linkine tıklıyoruz.
Adım 2 :
Daha sonrasında Get Ubuntu Server sayfasından Alternative Downloads alanından Ubuntu Server 18.04 LTS için Get Ubuntu Server 18.04.LTS butonuna tıklayarak ISO dosyasını bilgisayarımıza indiriyoruz.
Adım 3 :
ISO dosyasını indirdikten sonra bilgisayarımızdan veya sunucumuz üzerinden ISO dosyasını çalıştırıyoruz ve kurulum işlemlerine başlıyoruz. Kuruluma ilk olarak Ubuntu sistemimizin dil ayarı ile başlamaktayız. Karşımıza çıkan bu ekrandan dil tercihimizi yapıyoruz.
Adım 4 :
Dil seçeneğimizi seçtikten sonra klavyemiz ile ilgili yapılandırma işlemlerini yapıyoruz. Seçtiğiniz klavye dilini belirledikten sonra Done butonuna tıklıyoruz.
Adım 5 :
Ubuntu’ nun Clouds, Cluster ve IOT gibi kurulum seçenekleri bulunmaktadır. Biz bu adım da hızlı kurulum yapmak için Install Ubuntu’ yu seçiyoruz.
Adım 6 :
Manuel bir IP adresi belirlemek için karşımıza çıkan ekrandan ” DHCP4 has supplied no addresses ” seçeneğini seçip ardından Edit IPv4 seçeneğine tıklıyoruz.
Adım 7 :
Daha sonrasında manuel olarak internet ayarlarımızı yapmak için manuel seçeneğini seçiyoruz.
Adım 8 :
Manuel seçeneği ile birlikte internet ayarlarımızın yapılacağı sayfa karşımıza gelmiş olması gerekmektedir. Burada sunucumuzun internete bağlanabilmesi için ağ ayarlarımızı yapılandırıyoruz ve ardından Save butonuna tıklıyoruz.
Subnet : IP adresimizin hangi ip aralığında olduğunu belirtiyoruz. Örnek : 192.168.10.0/24
Address : IP adresimizi yazıyoruz.
Gateway : IP adresimize ait Gateway adresi yazıyoruz.
Name Servers : NS adresi olarak Google’ a ait 1.1.1.1 adresini yazabilirsiniz.
Search Domain : Bu alanı boş bırakabilirsiniz.
Adım 9 :
Eğer ki bir Proxy kullanıyorsanız bu sayfadan Proxy adresinizi yazabilirsiniz.
Adım 10 :
Ubuntu’ nun ön tanımlı Archive Mirror yapılandırması için Done butonuna tıklıyoruz.
Adım 11 :
Tüm diskin otomatik kullanılmasını istiyorsanız Use An Entire Disk seçeneğini seçebilirsiniz. Biz şu anda tüm diskin kullanılmasını istediğimiz için varsayılan işlem üzerinden işleme devam edeceğiz. Bu neden Use An Entire Disk ‘ ii seçip Done butonuna tıklıyoruz.
Adım 12 :
Kurulumun yapılmasını istediğimiz diski seçiyoruz.
Adım 13 :
Otomatik olarak yapılandırılan dosya sistemini kabul etmek için Done butonuna tıklıyoruz.
Adım 14 :
Disk üzerinde eğer ki veri varsa bu verilerin tamamen silineceği bilgisi yer alan bu ekranda ilerleyebilmek için Continue butonuna tıklıyoruz.
Adım 15 :
Sunucu bağlantısı için yetkili kullanıcı tanımlamalarını gerçekleştirmek için boş kısımları dolduruyoruz.
Adım 16 :
Sunucunuza SSH bağlantısı yapabilmeniz için SSH özelliğini seçmeniz gerekmektedir. Bu seçeneği seçmeniz durumunda SSH için gerekli ayarlamalar otomatik olarak yapılacaktır.
Adım 17 :
Artık tüm yapılandırma işlemlerinin tamamlandığı bilgisini görmekteyiz. Reboot Now diyerek sunucunun yeniden başlatılmasını sağlıyoruz.
Adım 18 :
Kurulum için kullanılan (DVD, ISO veya USB) aracı çıkartıp sunucunun yeniden başlatılması için Enter tuşuna basıyoruz.
Adım 19 :
Artık sunucu kurulumunu tamamlamış olduk. Belirlediğimiz yetkili kullanıcı bilgileri ile birlikte sunucuya erişim yapabiliriz.
En Çok Kullanılan Linux Komutları
Aşağıda en çok kullanılan Linux komutlarına yer verilmiştir.
/bin : Zorunlu olan temel komut dosyalarını gösterir.
/home : Ana dizindir. İçerisinde kullanıcıya ait tüm dosyalar yer alır.
/boot : Başlangıç için gerekli olan dosyaları barındır.
/etc : Sistem ayarlarını gösterir.
/lib : Kütüphane dosyalarını gösterir.
/dev : Donanım dosyalarını gösterir
/media : Sisteme eklenen aygıtların (DVD, USB v.b) eklendiği klasördür.
/srv : Sistemin sunmuş olduğu hizmetleri gösterir.
/usr : Tüm kullanıcıların paylaştığı verileri gösterir.
/var : E-posta, yazıcı kuyrukları ile Log dosyalarını gösterir.
